Het is momenteel niet leuk om bestuurder bij een zorginstelling te zijn. Van de overheid moeten bestuurders vorm geven aan een veranderend beleid met een krap budget en aan de andere kant worden ze door diezelfde overheid hardhandig op de vingers getikt als ze nog niet aan een overmaat aan regels voldoen. Ook Florence in Den Haag staat op de zwarte lijst van de inspectie en de Volkskrant publiceerde op 9 augustus een interview met zorgbestuurder Ben van Gent. Op de vraag waarom cliënten van Florence momenteel niet de juiste zorg kunnen krijgen antwoordde hij: “Omdat we niet genoeg hoogopgeleid personeel hebben. We hebben honderd vacatures uitstaan, maar het is geen populair specialisme onder studenten”.
Ik ben het op dit punt met Van Gent eens. Ook ik merk dat verpleeghuizen een lage status hebben in de ogen van MBO stagiaires en afgestudeerde verpleegkundigen en dat zal bij HBO-ers niet minder zijn. Hun beeld van verpleeghuizen is 1) eentonig, 2) lichamelijk zwaar, en 3) weinig technisch uitdagend. Het zal lastig zijn om die beeldvorming een positieve wending te geven, juist omdat er in deze instellingen nog weinig verpleegkundigen met een hogere opleiding rondlopen. En tijdens stages zal de negatieve beeldvorming vaak worden bevestigd.
Een toelichting op de beeldvormingsaspecten:
1. Bij eentonig wil ik opmerken dat elk werk routinematige taken bevat. In een verpleeghuis is minder verloop onder de patiënten dan in een ziekenhuis en dan kan je de reacties van patiënten soms woordelijk voorspellen. Die eentonigheid kan je zelf verminderen door je meer te verdiepen in de zorgvrager, zowel in zijn ziektebeelden als in zijn leven en toekomstmogelijkheden. Een andere oplossing kan zijn om te rouleren zodat je niet elke dag dezelfde patiënten krijgt. Dat voorkomt tevens blinde vlekken bij langdurige zorg: door dagelijks contact zie je soms de veranderingen niet meer.
2. Ziekenhuizen bieden relatief snelle, dynamische zorg. Patiënten worden opgenomen, behandeld en gaan weer naar huis. In verpleeghuizen is er meer basiszorg waardoor het werk lichamelijk zwaar kan zijn. Maar dat hoeft niet als de organisatie op orde is en patiënten waar nodig met hulpmiddelen of met een collega verplaatst kunnen worden. En dan mag men collega’s er best op aanspreken als zij hun rug onnodig belasten terwijl er 20 meter verderop een tillift klaar staat.
3. Leerlingen hechten altijd (te) veel waarde aan verpleegtechnisch handelen en het klopt dat dit aspect in verpleeghuizen minder uitdagend is. De uitdaging ligt natuurlijk in de essentie van de verpleegkunde: op een efficiënte en effectieve wijze de totale zorg bieden aan de zorgvrager. De daarvoor benodigde vaardigheden zijn observeren, signaleren en analyseren. Voor deze vaardigheden is een HBO-denkniveau gewenst.
Het is van groot belang dat het niveau van de verpleging snel omhoog gaat. Ik ken verpleeghuizen die op papier een uitstekende visie uitdragen, maar deze niet operationeel kunnen maken door gebrek aan geschikt personeel.
Wat kunnen verpleeghuizen doen om meer hoog opgeleid personeel te krijgen?
Mijn advies is om te beginnen met het creëren van betere stageplaatsen. Hierboven heb ik laten zien waarom stagiaires bij voorkeur niet kiezen voor het verpleeghuis. En als ze er binnenkomen dan worden ze door een tekort aan personeel vaak volledig ingezet voor verzorgende werkzaamheden en is er weinig tijd voor verdieping van hun verpleegkundige competenties. Maak die stages uitdagender!
Daarnaast kan er wellicht samen met de opleidingen worden geprobeerd om het dynamische karakter van de zorg in de verpleeghuizen onderdeel van de beeldvorming te maken.
Tenslotte vraag ik mij bij honderd onvervulde vacatures af hoe die er uit zien. Is de functieomschrijving aantrekkelijk, worden de doorgroeimogelijkheden vermeld, worden er voldoende uren en een vast contract geboden? En last but not least, wordt er een bij de functie passend salaris geboden?
Mijn korte-termijnbijdrage aan de oplossing bestaat uit de volgende oproep:
Wil je als goede verpleegkundige een nuttige bijdrage leveren aan veranderingen in de zorg? Wil je graag mensen met veel levenservaring helpen tijdens de laatste fase van hun leven? En heb je bovendien oog voor het geheel van lichamelijke, psychische en sociale ongemakken bij zorgvragers? Overweeg dan een baan in een verpleeghuis!
Het bezoek aan een verpleeg- en verzorgingshuis in Jyväskylä vormde een interessant onderdeel van de reis naar Finland waar ik de vorige keer over blogde. In deze instelling kunnen ook ouderen zonder verzorging wonen en dat was een vrij nieuw concept voor Finland. Deze ‘ouderen’ blijken al vanaf 55 jaar welkom te zijn in een kamer op de hogere verdiepingen. De ouderen mèt zorg zijn voornamelijk op de begane grond gehuisvest; hier liggen ook de noodzakelijke voorzieningen. Opmerkelijk is dat de Nederlandse overheid gecentraliseerde verzorging wil afschaffen terwijl er in Finland juist ruimte ontstaat om deze zorg naar de instellingen te verplaatsen.